powrót do : str.głównej  |  spisu treści witryny  |  spisu treści ,,Karty...''

Janusz Hrybacz - "Zawisza"
Karta dziejów wileńskiej i nowogródzkiej Armii Krajowej
Miedniki - Kaługa - Lasy podmoskiewskie
361 zapasowy pułk piechoty Armii Czerwonej
II Część


K  A   Ł  U  G  A

Pierwsze wzmianki o Kałudze można znaleźć w pismach Wielkiego Księcia Litwy  O l g i e r d a ,  gdzie w 1371 r. nadmienia się, że miasto jest czasowo w rękach Litwy (w 1971 r. obchodzono 600-lecie miasta).
W XIV w. wchodzi w skład udzielnego księstwa Możajskiego. Kroniki wskazują na kilkakrotne zmiany miejsca położenia miasta, wskutek wrogich napaści, pożarów i epidemii. Stanowi ona pograniczny bastion dla obrony południowo - zachodnich granic Starej Rusi przed Litwinami, Polakami, a później krymskimi Tatarami. W XV w. za ojca Iwana III - Wasyla Ciemnego - Kaługa jest częścią składową księstwa Moskiewskiego. Iwan III przekazał miasto swemu synowi Simeonowi i w okresie 13 lat (1505 - 1518 ) jest ona niezależna od Moskwy - stanowi samodzielne, udzielne księstwo kałuskie. W XVI w. do Kaługi przybył Iwan Groźny jako główno dowodzący wojskami w pochodzie przeciw Tatarom. W pocz. XVII w. Kaługa była centrum powstania chłopskiego pod przywództwem Iwana Bołotnikowa. W latach 1609 - 1610 Dymitr Samozwaniec II grał tu rolę " kałuskiego carewicza ", zachowane komnaty z XVII w. są błędnie nazywane " domem Maryny Mniszkównej". Podmiejski las sosnowy - tzw. Tuszyński Bór, wskazuje się jako miejsce morderstwa Samozwańca przez jego poplecznika kniazia nogajskiego Apasłuna Urysowa, po nieudanej próbie opanowania Moskwy przez Samozwańca. Później Kaługa połączyła się w walce z interwentami. Miasto padało często pastwą pożarów. W 1622 r. pożar strawił starą warownię, której już nie odbudowano, wzniesiono nową, w innym miejscu. W drugiej połowie XVII w. powstaje kałuski Kreml z 12-ma wieżami, spłonął w końcu tegoż wieku, również już nie odbudowany.
    W kampanii napoleońskiej w 1812 r. Kaługa była głównym ośrodkiem formowania rosyjskiej armii i jej zaopatrzenia.4)
W czasach carskich Kaługa jest miejscem zsyłki: na rozkaz Repnina, ambasadora Rosji w Warszawie (1764 - 69 ), aresztowano i wywieziono do Kaługi czterech posłów Sejmu polskiego: biskupa krakowskiego Kajetana Sołtyka, po powrocie do kraju w 1772 r. zdradzał objawy obłąkania ,biskupa kijowskiego Józefa Załuskiego , hetmana polnego  Wacława Rzewuskiego i jego syna Seweryna, który później, związał się z Branickim, w 1792 r. przystąpił do konfederacji targowickiej5).
Później byli tu zesłani : chan Szagin Girej(1786 - 87); sułtan Małej Kirgiskiej Ordy - Arigazi-Abduł-Azis, po 10 latach tutaj zmarł; działacze komunistyczni - A.W.Łunaczarski, Dobrochotow i inni; w latach 1914-15 był zesłany założyciel komunistycznej partii Turcji - Mustafa Subchi, uciekł on z sułtańskiej Turcji6).

[cerkiew]
W sierpniu 1944 r. przywieziono ponad 5.000 żołnierzy  AK wcielając ich przymusowo do 361 zapasowego pułku piechoty Armii Czerwonej.
W Kałudze od dawna mieszkało dużo Polaków. Była to emigracja, służba wojskowa, przenoszeni urzędnicy za poglądy ?wolnościowe", nie mówiąc o setkach zesłańców jako więźniów i ?na wolnej stopie" po powstaniach w 1830 i 186l r. Niektórzy z nich pozostawali w Kałudze na stałe. Do dzisiaj można spotkać wśród kałużan takie nazwiska, jak : Griniewscy, Łukomscy, Kossakowscy, Koncewicze, Mackiewicze, Jaworowscy, Jastrzębscy itd. Polska społeczność kupiła dom w zaułku Kukowym. Lew Gryniewski opracował projekt przebudowy i jeszcze przed I- szą Wojną Światową otworzono kościół rzymsko- katolicki pod wezwaniem św. Jerzego,. Dla podkreślenia polskiego charakteru świątyni w głównym ołtarzu umieszczono kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. W okresie sowieckiej Rosji, naturalnie kościół zamknięto, umieszczając w jego pomieszczeniach składy bazy przedsiębiorstwa ?Rosgalanteria"7). Ale już w 1997 r. w Kałudze odbyła się konsekracja ołtarza w drewnianym kościółku, gdzie posługę duszpasterską niosą nasi franciszkanie8).
 

[niemiecka mapa Kaługi]

Specjalne wydanie wojskowe na Rosję ? Berlin 1941 r, dla niemieckich wojsk inwazyjnych9).

powrót do : str.głównej  |  spisu treści witryny  |  spisu treści ,,Karty...''do góry