Środowisko "Oberlangen"
Środowisko "Oberlangen" reprezentuje część kobiet - żołnierzy Powstania Warszawskiego, która po kapitulacji wyszła z Warszawy ze swymi oddziałami i dostała się do niewoli. Trafiły do przejściowych obozów jenieckich: Stalag XI B-Fallinsbostel, Stalag XI A Altengrabow, Gross Lübars, Stalag 344-Lamsdorf, Stalag X B Sandbostel, Stalag IV B-Mühlberg, Altenburg, Lazaret Zeit-hain. Były to pierwsze w historii wojen kobiety - jeńcy. |
|
Często wbrew Konwencji Genewskiej kierowano je do pracy
w przemyśle wojennym. Jednak nie zdołano zmusić do przyjęcia statusu robotników
cywilnych. Nawet zamknięcie 10 dziewcząt w obozie koncentracyjnym nie złamało
oporu.
Ostatecznie na przełomie grudnia 1944 roku i stycznia
1945 zostały utworzone dwa obozy: Oflag IX C Molsdorf (w okolicach Erfurtu,
dla kobiet ze stopniem oficerskim) oraz Stalag VI C Oberlangen, gdzie wśród
mokradeł i torfowisk, nad granicą holenderską zgrupowano 1728 kobiet -
podoficerów i szeregowych. W szpitalu znalazło się około 200 rannych i
chorych, a w obozie przyszło na świat 9-cioro niemowląt, które też otrzymały
numery jenieckie.
Kobiety - jeńcy rekrutowały się ze wszystkich jednostek
bojowych WSK, służb łączności, sanitarnych, kwatermistrzowskich, poczty
harcerskiej, Pomocy Żołnierzowi i innych. Komendantką obozu została por.
Irena Mileska, ps. "Jaga", która zgodnie z rozkazami zataiła swój stopień
oficerski. Mimo ciężkich warunków zorganizowano w obozie naukę, wszechnicę
obozową i cały obszar działalności artystycznej. Jednocześnie prowadzono
szkolenia wojskowe w zakresie służb łączności, wartowniczej, samoobrony.
Ogólny widok obozu w Oberlangen
12 kwietnia 1945 r. obóz został uwolniony przez oddział
ppłk. Stanisława Koszutskiego z I Polskiej Dywizji Pancernej gen. Stanisława
Maczka i nad barakami zawisła polska flaga, uszyta tajemnie w czasie niewoli.
Dziewczęta przypięły proporczyki i orzełki, wykonane przez nie z kawałków
blachy.
Więzi koleżeńskie nie zostały zerwane, a pamięć o wspólnej
doli i niedoli zaowocowała powstaniem w 1971 r. Środowiska "OBERLANGEN"
w Warszawie. Przez wszystkie te lata w kwietniu organizowany jest Zjazd
Koleżanek z całego świata.
Środowisko posiada swój sztandar, bogate archiwum dokumentów
i fotografii, wiele publikacji, w tym dwie monografie, na temat jenieckich
losów kobiet - żołnierzy Powstania Warszawskiego.
Jeńcy wojenni obozu Oberlangen upamiętnieni są też tablicą
marmurową w kościele Matki Boskiej na Zagórnej w Warszawie oraz pomnikiem,znajdującym
się na terenach obozu (Emsland, Niemcy).