Środowisko "Oberlangen"
Środowisko "Oberlangen" reprezentuje część kobiet - żołnierzy Powstania Warszawskiego, która po kapitulacji wyszła z Warszawy ze swymi oddziałami i dostała się do niewoli. Trafiły do przejściowych obozów jenieckich: Stalag XI B-Fallinsbostel, Stalag XI A Altengrabow, Gross Lübars, Stalag 344-Lamsdorf, Stalag X B Sandbostel, Stalag IV B-Mühlberg, Altenburg, Lazaret Zeit-hain. Były to pierwsze w historii wojen kobiety - jeńcy. |
Kobiety - jeńcy wojenni
Często wbrew Konwencji Genewskiej
kierowano je do pracy w przemyśle wojennym. Jednak nie zdołano
zmusić do przyjęcia statusu robotników cywilnych. Nawet zamknięcie
10 dziewcząt w obozie koncentracyjnym nie złamało oporu.
Ostatecznie na przełomie grudnia 1944 roku i stycznia 1945 zostały
utworzone dwa obozy: Oflag IX C Molsdorf (w okolicach Erfurtu,
dla kobiet ze stopniem oficerskim) oraz Stalag VI C Oberlangen,
gdzie wśród mokradeł i torfowisk, nad granicą holenderską
zgrupowano 1728 kobiet - podoficerów i szeregowych. W szpitalu
znalazło się około 200 rannych i chorych, a w obozie przyszło
na świat 9-cioro niemowląt, które też otrzymały numery
jenieckie.
Kobiety - jeńcy rekrutowały się ze wszystkich jednostek
bojowych WSK, służb łączności, sanitarnych,
kwatermistrzowskich, poczty harcerskiej, Pomocy Żołnierzowi i
innych. Komendantką obozu została por. Irena Mileska, ps.
"Jaga", która zgodnie z rozkazami zataiła swój
stopień oficerski. Mimo ciężkich warunków zorganizowano w
obozie naukę, wszechnicę obozową i cały obszar działalności
artystycznej. Jednocześnie prowadzono szkolenia wojskowe w
zakresie służb łączności, wartowniczej, samoobrony.
Ogólny widok obozu w Oberlangen
12 kwietnia 1945 r. obóz został
uwolniony przez oddział ppłk. Stanisława Koszutskiego z I
Polskiej Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka i nad barakami
zawisła polska flaga, uszyta tajemnie w czasie niewoli. Dziewczęta
przypięły proporczyki i orzełki, wykonane przez nie z kawałków
blachy.
Więzi koleżeńskie nie zostały zerwane, a pamięć o wspólnej
doli i niedoli zaowocowała powstaniem w 1971 r. Środowiska
"OBERLANGEN" w Warszawie. Przez wszystkie te lata w
kwietniu organizowany jest Zjazd Koleżanek z całego świata.
Środowisko posiada swój sztandar, bogate archiwum dokumentów i
fotografii, wiele publikacji, w tym dwie monografie, na temat
jenieckich losów kobiet - żołnierzy Powstania Warszawskiego.
Jeńcy wojenni obozu Oberlangen upamiętnieni są też tablicą
marmurową w kościele Matki Boskiej na Zagórnej w Warszawie
oraz pomnikiem,znajdującym się na terenach obozu (Emsland,
Niemcy).
Wanda BROSZKOWSKA-PIELIKIEWICZ
prezes Środowiska "OBERLANGEN"
ŚZŻAK - Warszawa