powrót do : str. głównej | spisu treści

Alojzy Bruski ps.,,Skocz"

(1915-1998)

Współorganizator organizacji konspiracyjnej ,,Iskra". Urodzony 8 III 1915 r. w Czarnowie k. Brus pow. chojnicki; syn Feliksa i Łucji z d. Kunca

Student Wolnej Wszechnicy Polskiej; współzałożyciel powstałej we wrześniu 1939 r. konspiracyjnej organizacji młodzieży studenckiej i gimnazjalnej pn. Iskra; organizator w rejonie Brus i Czarnowa pomocy dla uciekinierów z Niemiec (działaczy polonijnych) i miejscowej inteligencji. Do końca wojny prowadził tajne nauczanie oraz nasłuch radiowy. W 1940 r. ,,Iskra" weszła w skład TOW ,,Gryf Kaszubski'' (od lata 1941 r. TOW ,,Gryf Pomorski"); został zastępcą kmdt. gminnego rejonu Brusy (kmdt do 1944 r. sierż.rez. Józef Przeworski ps.,,Szabla"), członkiem kmdy powiatowej w Chojnicach (kmdt Józef Gierszewski ps.Ryś) oraz kmdt oddziałów bojowych ,,Gryfa" rejon Brusy. W 1942 mianowany przez Radę Naczelną TOW ,,Gryf Pomorski" (pośrednikiem był Leon Kleinschmidt ps. ,,Długosz"), kmdt oddziałów partyzanckich na terenie pow.Bytów-Człuchów-Miastko, zorganizował kmd ,,Gryfa" w Miszewie, Kramarzynach, Miastku, Chlebowie; w organizowaniu działań bojowych współpracował z Józefem Kulasem ps. ,,Powała" kmdt. ,,Gryfa" na pow.Bytów. Od lutego 1944 r. w Borowym Młynie. Nawiązał kontakt z Leonem Hamerskim ps.,,Jotan", dowódcą batalionu liniowego Organizacji Wojskowej Odra w rejonie Białego Boru. W 1944 r. oddziały bojowe ,,Gryfa" rejon Brusy podporządkowały się Janowi Szalewskiem ps. ,,Soból", dowódcy ,,Szyszek-103". W marcu 1945 r. po odszukaniu ukrywających się rodziców, wywłaszczonych z gospodarstwa za odmowę podpisania niemieckiej listy narodowościowej, wrócił do Czarnowa na zdewastowane rodzinne gospodarstwo.
W lipcu 1945 r. osiedlił się w Miastku, zorganizował w pow. bytowskim oświatę powszechną i rolniczą, Gminną Spółdzielnię ,,Samopomoc Chłopska": w Kołczygłowach, Miastku; od 1960 r. był dyrektorem zorganizowanej przez siebie Centrali Nasiennej w Miastku. Zmarł 9 VI 1998 r. w Miastku; spoczywa na cmentarzu w Miastku.
Odznaczony: Krzyż Partyzancki (1959 r.), Złoty Krzyż Zasługi (1969 r.), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1977 r.), Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1983 r.); odznaki honorowe i resortowe.

  APAK, T.: Bruski A.; Kinelska M., Szalewski J.; Bojar-Fijałkowski G. Prokop M., Śladami żołnierskiej drogi, s.270; Ciechanowski K., Regionalne i lokalne organizacje konspiracyjne na Pomorzu...[w:] Walka podziemna... s. 211; Tenże, Obsada personalna TOW ,,Gryf Pomorski", ,,Pomerania 1977, nr 5;" Komorowski K., Leksykon..., s.66,168; Steyer K., Zarys działalności TOW ,,Gryf Pomorski" w latach 1939-1945, [w:] Pomorskie organizacje konspiracyjne poza AK, s.86; Stromski Z., Pamięci godni, chojnicki słownik biograficzny 1275-1980, Bydgoszcz 1986, s.84 (ps. ,,Grab"); Sczesny B., Organizacja ruchu oporu w pow.chojnickim w latach 1939-1945, sys.086; informacja Rodziny.

Uwaga!   inna osoba - Alojzy Bruski ps. ,,Grab" to stryjeczny brat.

Łucja Bruska z d. Kunca, zmarła w 1964 roku
Leokadia Bruska (po mężu - Wyrowińska) zmarła w 1998 roku. Obie pochowane są na cmentarzu w Brusach.
 
 
 
     

Maria Skiba ps. ,,Słowik"

(1913-1945)

Komendantka sekcji kobiet TOW ,,Gryf Pomorski" i AK rej. ,,Borowy Młyn", żołnierka-partyzantka AK.
Urodzona 31 V 1913 r. w Borowym Młynie pow. chojnicki; córka właścicieli gospodarstwa rolnego Jana i Antoniny z d. Ginter. Po nauce (nie ukończyła) w Seminarium Nauczycielskim w Toruniu nie podjęła pracy zawodowej, pomagała rodzicom w prowadzeniu gospodarstwa. W latach 1933-1939 aktywnie działała w Katolickim Stowarzyszeniu Młodzieży Polskiej w Borowym Młynie (jako prezeska). W 1938 r. ukończyła, organizowany przez Stowarzyszenie, kurs przysposobienia obronnego kraju.
Od października 1939 r. zorganizowała i prowadziła w Borowym Młynie konspiracyjny ośrodek kulturalno-oświatowy. Do TOW ,,Gryf Pomorski" zaprzysiężona w lutym 1942 r. pod ps. ,,Słowik" przez Alojzego Bruskiego ps. ,,Skocz", pełniła funkcje kmdt. sekcji kobiet na rejon Borowy Młyn, podlegała Marii Kamieńskiej ps. ,,Róża" kmdt. sekcji kobiet przy Gminnej Kmdzie ,,Gryfa" w Brusach. Do sekcji ,,Słowika" należało 5 kobiet zaprzysiężonych i dziesięć współpracujących, były to m.in. Jadwiga Skiba ps. ,,Kalina", Skiba Leokadia ps. ,,Kukułka", Anna Fryda, Wanda Fryda, Stanisława Lewandowska, Helena Rudnik. Do zadań sekcji należało tworzenie punktów sanitarnych, żywnościowych, organizowanie przerzutów, kwater dla ukrywających się i rannych partyzantów, prowadzenie wywiadu np. w restauracjach i sklepach, kolportowanie prasy konspiracyjnej i ulotek . Od 1944 r. w AK; na przełomie lutego i marca 1945 r. w grupie partyzanckiej Alfonsa Frydy ps.,,Strug" (oddz. partyzancki ,,Szyszki-103") wspierając oddz. Armii Radzieckiej w walce z Wehrmachtem w rejonie Upiłki i Borowego Młyna; zginęła w walce 2 III 1945 r.; pochowana  na cmentarzu w Borowym Młynie.

APAK: Kartoteka Insp. Chojnice; T.: Bruski A.: Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945, s.362

Matka z d. Ginter, poległa w m. Upiłka. Zginęła zamordowana przez ,,wyzwalające" oddziały Armii Radzieckiej.