Podziemne
Wydawnictwo ,,Kwadrat" -  Toruń Serwis Internetowy Solidarności |
| Podziemne
Wydawnictwo ,,Kwadrat" - Toruń Serwis Internetowy Solidarności |
Instytut Politologii UMK
zaprosił na
SESJĘ NAUKOWĄ Z OKAZJI CZTERDZIESTEJ ROCZNICY WYDARZEŃ MARCA 1968
Sesja odbyła się w dniu 10 marca 2008 r. w Collegium Minus UMK („harmonijka").
W programie:
I. Referaty:
1. Roman Bäcker, Marzec 1968 jako przykład konfliktu politycznego w systemie
totalitarnym.
2. Wojciech Polak, Wydarzenia Marca 1968 w Toruniu.
3. Jan Wyrowiński, Wspomnienia z wydarzeń Marca 1968 r. w Trójmieście.
4. Wojciech Grochowski, Wspomnienia z wydarzeń Marca 1968 r. w Toruniu.
II. Dyskusja
Wojciech Polak (Instytut Politologii UMK)
Wydarzenia marca 1968 r. na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu
Brutalne rozpędzanie demonstracji studenckich w Warszawie, Gdańsku, Krakowie i innych miastach, trwające na uczelniach akcje strajkowe – wszystko to wywarło wielkie wrażenie w Toruniu. Zajęcia praktycznie zamarły. Wśród studentów uformowali się spontanicznie przywódcy ze Stanisławem Sternińskim (w źródłach występuje często pod nazwiskiem: Jan Sternicki) i Władysławem Zagałą na czele. Pojawiły się plakaty i ulotki solidaryzujące się z prześladowanymi studentami warszawskimi. Pierwszy wiec na UMK miał miejsce 12 III 1968 r. w Domu Studenckim nr 3. Podczas przeszło dwugodzinnej dyskusji komentowano na nim m. in. wydarzenia warszawskie i kłamliwe informacje na ich temat zamieszczane w prasie oficjalnej.Dnia 14 III 1968 r. odbył się w wypełnionej po brzegi stołówce akademickiej kolejny wiec, który zgromadził ok. 800 osób. Przybył nań nawet ówczesny rektor prof. Witold Łukaszewicz oraz spore grono naukowców. Ci ostatni chcieli przeciwdziałać ewentualnym próbom zorganizowania pochodu przez studentów[1]. Na UMK dotarły bowiem informacje (nie wiadomo czy prawdziwe), przekazane przez szefa toruńskiej SB – Zygmunta Grochowskiego, o tym że na Jakubskim Przedmieściu oraz w okolicy Górskaznajdują się w gotowości duże oddziały milicji. W razie rozpoczęcia manifestacji miały one wziąć studentów „w dwa ognie”.[2]
Rektor Łukaszewicz stwierdził wprawdzie, że zgromadzenie jest nielegalne, ale pozostał na nim w charakterze obserwatora. Na wiecu przemawiali m. in.Sterniński, Zagała i niedawny absolwent Andrzej Sobkowiak. Głos zabrał także przewodniczący uczelnianego ZMS A. Gordon, który zgłosił nawet projekt rezolucji uwzględniającej w jakimś stopniu nastroje studenckie. Uchwalono jednak rezolucję dużo bardziej radykalną, wzorowaną na rezolucji studentów Uniwersytetu Warszawskiego.Żądano w niej m. in. uwolnienia wszystkich uwięzionych studentów i pracowników naukowych, przywrócenia na studia studentów relegowanych z uczelni, rekompensaty dla poszkodowanych uczestników zajść, ukarania winnych wtargnięcia milicji i bojówkarzy na uczelnie, podania pełnej listy ofiar i winnych, sprostowania fałszywych relacji podawanych w prasie na temat zajść, jawności życia politycznego, nieskrępowanego rozwoju kultury polskiej. Wyznaczeni delegaci mieli zawieźć rezolucję do Warszawy. Mieli też zorientować się w sytuacji panującej w stolicy. Warto dodać, że w czasie trwania wiecu podDS – 1 stał autobus wypełniony po brzegi aktywistami partyjnymi z różnych zakładów pracy. Mieli oni także za zadane poskromić studentów, gdyby chcieli zorganizować manifestację uliczną. Wobec tego, że studenci po wiecu w stołówce rozeszli się, aktywiści nie mogli pokazać swoich umiejętności.[3]Następne dni były gorączkowe. Przepisywano i rozpowszechniano uchwaloną rezolucję. W Domu Studenckim nr 1 wywieszono plakat z treścią rezolucji oraz parafrazowany cytat z IV części „Dziadów” Adama Mickiewicza: „Biada temu biada, biada jego złej duszy, jeśli naszą rezolucję stąd ruszy”. Niestety plakat został szybko usunięty przez funkcjonariuszy SB. W tym samym akademiku na ścianach klatki schodowej napisano czarną farbą olejną: „Żądamy socjalizmu bez pałek” oraz „Solidaryzujemy się z Warszawą”[4]. W radio studenckim nadano reportaż z wiecu w stołówce, zmontowany przez Andrzeja Sobkowiaka.
Kolejny wiec odbył się 18 III 1968 r.Oto opis jego przebiegu pochodzący z Informacji Wydziału Organizacyjnego KC PZPR z 18 III 1968 r. , opartej z pewnością na źródłach o proweniencji esbeckiej: W dniu 18 marca br. o godzinie 1930 w UMK w Toruniu w stołówce studenckiej zebrało się ponad 600 studentów. Jako pierwsza wystąpiła studentka o nieustalonym dotychczas nazwisku, która odczytała kilka rezolucji różnych ośrodków akademickich, m. in. Wrocławia, Warszawy, Krakowa oraz Zrzeszenia Studentów Polskich z Torunia. Treść tych rezolucji była różna, od skrajnie demagogicznych do umiarkowanych. Zebranie studentów miało przebieg niezorganizowany, nie było ustalonego porządku obrad. Jeden ze studentów podzielił się swoimi uwagami o przebiegu manifestacji studenckiej w Gliwicach, stwierdzając, że pochód odbył się spokojnie, nie było żadnych awantur. Z kolei zebrani omówili sprawę wyborów do Zrzeszenia Studentów Polskich z Torunia, które odbędą się w dniu 19 marca br. Głosy na ten temat były różne. Jedni nawoływali do bojkotu wyborów, inni zaś – do aktywnego włączenia się do pracy w ZSP. Ostatecznie stanowiska w tej sprawie nie sprecyzowano. Odcięto się natomiast od niektórych ulotek, szczególnie od pisanych w języku niemieckim i kolportowanych na terenie niektórych miast. Ulotki te wzywają do wyjazdu do Izraela[5] Należy podkreślić, że student Sternicki [Sterniński], który na poprzednim wiecu występował bardzo aktywnie i nawoływał do poparcia studentów warszawskich, nie brał udziału w zebraniu studentów UMK. Kiedy kilku studentów poszło zaprosić go na zebranie, oświadczył, że w nielegalnym zgromadzeniu nie weźmie udziału. Sporo studentów w swoich wystąpieniach nawoływało do zachowania spokoju, nie ulegania prowokacjom i nie wychodzenia na ulice. Zebranie zakończyło się o godzinie 2100. Wysunięta propozycja zwołania wiecu w dniu 21 bm. nie zyskała aprobaty. Z sali padły okrzyki: „A po co?”, „Wiec dla wiecu”. Uczestnicy spotkania spokojnie rozeszli się do domów[6]. Grupa studentów – m. in. Stanisław Sterniński i Wojciech Grochowiecki przygotowali ulotki zwołujące następny wiec na 22 III 1968 r. Wiec ten jednak się nie udał. Studenci po pewnym czasie dali się usunąć ze stołówki, nie udało się wznowić wiecu na placu między akademikami. Sterniński błędnie poinformowany, że w Warszawie odbędzie się manifestacja 22 IV 1968 r., próbował wraz z Wojciechem Grochowieckim zorganizować jeszcze jeden wiec właśnie w tym dniu. Obaj studenci rozrzucili nawet ulotki wzywające do wzięcia udziału w wiecu. Nie doszedł on jednak do skutku z powodu przeciwdziałania SB. Wielu studentów toruńskich po tych wydarzeniach było przesłuchiwanych w Komendzie Wojewódzkiej MO w Bydgoszczy. Z Grochowieckim i Sternińskim rektor Łukaszewicz odbył tzw. rozmowy ostrzegawcze. Stanisława Sternińskiego na rok zawieszono w prawach studenta[7]. Tragiczne losy były studenta z Wydziału Sztuk Pięknych zatrzymanego z dwoma plakatami w Domu Studenckim nr 3 przez dzielnicowego st. sierżanta Henryka Myślińskiego. Studenta tego zmuszono do współpracy z SB. W następnych latach donosił on (aczkolwiek bardzo niechętnie) pod pseudonimem „Pyra”[8]. Toruńskie protesty w marcu 1968 r. były więc stosunkowo spokojne, nie doszło też do większych represji ze strony władzy. Smutne było to, że tylkonieliczni młodsi pracownicy naukowi poparli działania i rezolucje toruńskich studentów. Żaden z profesorów o wielkim autorytecie takiego poparcia nie udzielił.[7] Kalendarz współczesny, s. 15 – 16; Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Gabinet Ministra, Załącznik do Biuletynu Wewnętrznego nr 96/68 [Warszawa, 23 kwietnia 1968],w: Marzec `68. Między tragedią a podłością, wstęp, wybór i opracowanie Grzegorz Sołtysiak i Józef Stępień, b. m. 1998, s. 264.
- 50 lat minęło - Pierwszy wyrok dla SB-mana |
| lista Wildsteina , IPN: konfident, ubek, poszkodowany w jednym worku |
| Uwaga! dla konfidentów SB |
| TW ,,Andrzej" |
| Dlaczego to wyszło nam inaczej |
|
Stan Wojenny - Pierwsze godziny wspomnienie |
| Łamanie prawa wyborczego przez urzędników |
| teczka B. Andruchowicza |
|
Stowarzyszenie Wolnego Słowa Toruń - wolność słowa w Trybunale Konstytucyjnym - Lekcje SWS Toruń - Stowarzyszenie Wolnego Słowa W-wa - sprawozdanie - spotkanie po latach |
| marzec 1968 w Toruniu |
podyskutuj na
forum lub
 Wpisz się do księgi gości
|
|
| pobrane z FreeFind |
| w tej witrynie w internecie |
lat ,S'
25 lat
stanu wojennego